Türk sanat müziğinin divası: Müzeyyen Senar

Dönemin türkülerini henüz 6 yaşındayken hatasız söyleyen Senar, anne ve babasıyla gittiği bir düğünde şarkı okumasının ertesi günü kekelemeye başladı. Sanatçının “nazar” diye adlandırdığı ve 10 yıl süren kekemeliği, iyi şarkı söylemesine mani olmadı.

Senar, 2006 yılında verdiği bir röportajda, kekemelik durumunu şöyle anlatmıştı:

“Nazar yüzünden oldu. 5 yaşında tutuldum. Düğüne gittim, oynamışım, şarkı söylemişim. Sabah uyandım ki konuşamıyorum. Her şeyi denedik. Doktora da gittik, hocaya da minareye çakıl taşı da koyduk. Nafile. Bir tek şarkı söylerken kekelemiyordum. Sonra kendiliğinden açıldı 15 yaşında.”

Müzik öğretmeninin kendisini keşfetmesi üzerine annesinin teşvikiyle 1931’de Üsküdar Musiki Cemiyeti’ne kaydolan Senar, cemiyette Emin Ongan ile Necati Tokyay’dan usul, nota ve makam eğitimi aldı.

Sanatçı, 1932’de Şark Musiki Cemiyeti’nde Hayriye Örs ve Kemal Niyazi Bey’den ders aldı, Selahattin Pınar, Yesari Asım Arsoy, Osman Nihat Akın, Lem’i Atlı gibi bestekarlarla tanıştı.

Henüz 12 yaşındayken İstanbul Radyosuna giren Senar’ı, genç yaşta yaptığı evliliği ve çocuğu dahi, kendisi için bir yaşam biçimi haline gelen müzikten koparamadı.

Kamera karşısına geçen ilk şarkıcı oldu

Müzeyyen Senar’ı dinleyen, dönemin ünlü gazinocularından İbrahim Dervişzade, gazinonun 1933 yaz sezonunun yıldızlar programına sanatçıyı da aldı. Fasıl değil solo programı yapma şartını öne süren sanatçı, Türk gazino tarihinde solistlik müessesesini ilk başlatan isim oldu.

Usta sanatçının müzik alanındaki kabiliyeti Mustafa Kemal Atatürk’ün de ilgisini çekti ve sanatçı birçok kez Dolmabahçe Sarayı’nda Atatürk’ün huzurunda şarkı söyledi.

Senar’ın dostu Radi Dikici, onun Atatürk’le tanışmasını “Müzeyyen Senar Efsanesi” kitabında şöyle anlatmıştı:

“Atatürk’ün gönderdiği araca eşi ile birlikte biner, Dolmabahçe Sarayı’na doğru yola çıkarlar. İçeri girince yaveri, Senar ve eşini Atatürk’e takdim eder. Atatürk, Senar’ı masaya davet eder. ‘Kız Müzeyyen kendini çimdikle, belki rüya ise uyanırsın dedim. Tam masaya otururken onu da yaptım.’ sözleriyle heyecanını aktaran Senar, Atatürk’ün kendisini sarayda bulunan kuaför ve makyöze gönderdiğini anlatır. Senar salona tekrar döndüğünde Atatürk, ‘İşte şimdi mükemmel oldu. Müzeyyen Hanım, uzatın bakalım şu defterinizi. Herhalde şarkı defteridir, değil mi?’ diye sorar. Bir şarkı seçer, ‘Haydi bakayım, şunu oku da dinleyelim.’ der. Senar, o gece sabahın ilk ışıklarına kadar Atatürk ve devlet erkanına şarkı söyler.”

Çok geçmeden ilk taş plağını da çıkaran Senar, Yesari Asım Arsoy’un “Ümitlerim Hep Kırıldı, Yarim Artık Gelmeyecek” parçasını kaydetti. İstanbul’un birçok ünlü gazinosunda sahne alan Senar, radyo programlarına 1941’e kadar devam etti.

Özellikle 1950’li yılların en başarılı şarkıcısı olan sanatçı, Arap filmlerinin dublajında Münir Nurettin Selçuk’la şarkı söyledi. Muhsin Ertuğrul’un yönettiği 1940 yapımı “Nasreddin Hoca Düğünde” filmiyle oyunculuğa adım atan sanatçı, kamera karşısına geçen ilk şarkıcı oldu.

Müzeyyen Senar, 1950’de “Sihirli Define”, 1969’da “Ana Yüreği”, 1972’de “Sevgili Hocam”, 1976’da ise “Analar Ölmez” filmlerinde rol aldı, pek çok filme de şarkılarıyla eşlik etti.

Son konserini 2006’da verdi

İlk yurt dışı konserini 1947’de Paris’te veren sanatçı, uzun soluklu sahne hayatını 1983’te İstanbul Bebek Gazinosu’nda verdiği konserle sonlandırdı. Usta sanatçı, son konserini ise 5 Eylül 2006’da İstanbul’daki Sepetçiler Kasrı’nda verdi.

Rıdvan Akar’ın hazırlayıp sunduğu Müzeyyen Senar belgeselinde, sanatçının yorucu geçen sosyal hayatında ihtiyacı olan morali denizde aradığı ve 10 yıl boyunca da İstanbul-Göksu Deresi’nde yaşadığı belirtilerek, “Teknesinde yatar, teknesinde kalkar, kışın dahi soba kurarak sevdiği teknesinden ayrılmazdı.” sözleriyle aktarılmıştı.

Sezen Aksu tarafından 2004’te İstanbul Cemil Topuzlu Harbiye Açıkhava Tiyatrosu’nda düzenlenen gecede, 72. sanat yılını kutlayan Senar’a, sahnede Emel Sayın, Ajda Pekkan, Sezen Aksu, Sibel Can ve Halit Kıvanç eşlik etti.

Senar’ın daha sonra Sezen Aksu, Tarkan, Nükhet Duru, Ajda Pekkan, Şebnem Ferah, Kubat, Levent Yüksel ve kızı Feraye ile düet yaptığı “Bir Ömre Bedel” albümü büyük ilgi gördü.

Hayatı boyunca yaklaşık 500 plak ve albüm yapan Senar, geç verilen bir unvan olması sebebiyle ilk başta reddetse de 1998’de “Devlet Sanatçısı” unvanını aldı. İzmir’deki evinde 2006’da felç geçiren Senar, 8 Şubat 2015’te zatürre nedeniyle kaldırıldığı Ege Üniversitesi Hastanesi’nde 97 yaşında vefat etti.

Çok sayıda sanatçı için ekol oldu

Hamiyet Yüceses ve Safiye Ayla ile kendine has sesleri nedeniyle dönemin sanatçılarından ayrılan Senar, sanatıyla Zeki Müren, Bülent Ersoy, Adnan Şenses, Behiye Aksoy ve Muazzez Abacı’nın da aralarında yer aldığı çok sayıda sanatçı için ekol oldu.

Ünlü sanatçının bazı taş plaklarının isimleri şöyle:

“Ümitlerim Hep Kırıldı/Aşk ve İnkisar”, “Hey Pınar Derin Pınar / Oh, Oh Ne Güzel Şey”, “Dertli Yarim / Urfa’nın Çevresi”, “Gül Pembe Yüzün / Güller Arasında”, “Bir Gizli Sözüm Var / Leyla”, “Gül Yüzünü Saklama / Seni Ben Çok Bekledim”, “Bahçemde Tek Gülüm Yok / Beter Ol”, “Ben Ağlarım Eller Güler / Bir Görüşte Sevdim Seni”, “Ben Küskünüm Feleğe / Gönül Senindir Artık”, “Benden Selam Olsun / Farfara”, “Çaya İner Ağlarım / Sevdaya Koşanlar”, “Bir İhtimal Daha Var / Ellere Uzaktan Bak”, “Haber Gelmez / Kapıldım Gidiyorum”, “Çıkar Yücelerden Yumak Yuvarlak / Köçekçe Şarkı Benli”, “Derbeder Bir Aşıkım / Sesimde Şarkısı Aşkın”, “Derdimi Kimlere Desem / Şarap Mahzende Yıllanır”, “Doktor Her Gün Gelir Gider / Neyleyim Köşkü Neyleyim Sarayı”, “Eşimden Ayrıldım / Yorgun Bir Pınar Gibi”, “Fes Başıma / Yeşil Ördek Gibi”, “Fikrimin İnce Gülü / Söyleyemem Derdimi.”

Senar’ın albümlerinden bazıları ise şunlar:

“Yine Bir Sızı Var İçimde”, “Müzeyyen Senar ile Bir Ömre Bedel”, “Ne Yaptım”, “İkinci Dubleden Sonra”, “Atatürk’ün Sevdiği Şarkılar”, “Müzeyyen Senar’la Faslı Muhabbet”, “En Son Okuduklarım”, “Akşam Oldu Hüzünlendim Ben Yine”, “Meşk”, “Ayrıldı Gönül”, “Söyleyin Güneşe”, “Güller Arasında”