BOSNIA AND HERZEGOVINA (AA) – Avrupa’da Ä°kinci Dünya Savaşı’nın ardından yaÅŸanan en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen soykırımda aradan 27 yıl geçmesine raÄŸmen yeni toplu mezarlar toprak altından gün yüzüne çıkmaya devam ediyor.
- Potoçari Anıt Mezarlığı’na ulaÅŸan Srebrenitsa kurbanlarının cenazeleri gözyaÅŸlarıyla karşılandı
- Ölüm yolunda ‘Barış Yürüyüşü’ baÅŸladı
Srebrenitsa’da Sırp güçlerince öldürüldükten sonra toplu mezarlara gömülen binlerce soykırım kurbanının daha sonra baÅŸka yerlere nakledildiÄŸi de biliniyor.
Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerce ele geçirilmesinin ardından baÅŸlayan ve kısa zaman içinde 8 binden fazla BoÅŸnak sivilin acımasızca öldürüldüğü soykırımın ardından açılan toplu mezarlardan çıkartılan kalıntılar ise tam bir cesedi oluÅŸturmuyor.
Toplu mezarlara hala ulaşılmaya devam ediyorBosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü Sözcüsü Emza Fazlic, AA muhabirine, Srebrenitsa soykırımında öldürülen kurbanlara ait kemik kalıntılarının 85 ayrı toplu mezardan çıkarıldığını söyledi.
Srebrenitsa’dan, Tuzla’daki güvenli bölgeye ulaÅŸmak için orman yolunu kullanan sivillerin de burada Sırp askerleri tarafından öldürüldüğünü anımsatan Fazlic, hayatlarını kaybedenlere ait kemiklerin ülkenin farklı noktalarındaki toplu mezarlardan çıkarılmasına devam edildiÄŸini vurguladı.
Bir yandan aradan geçen yıllara raÄŸmen hala binden fazla soykırım kurbanının cenazesine ulaşılamazken, diÄŸer yandan kemik kalıntılarına ulaşılan soykırım kurbanlarının aile yakınları sevdiklerinin bulunabilen birkaç kemiÄŸini topraÄŸa vermenin ve “bir mezar taşı olsun” düşüncesinin hem hüznünü hem de huzurunu yaşıyor.
Srebrenitsa ve çevresinde 85 toplu mezar açıldıBosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsünün verilerine göre, Srebrenitsa ve çevresinde bugüne kadar bulunan 85 toplu mezarda 6 bin 974 kurbanın kemik kalıntısına ulaşıldı.
Bölgede bulunan en önemli toplu mezarların bilgileri şu şekilde:
Srebrenitsa’da 1995’te yaÅŸanan soykırımından kurtulmak isteyen BoÅŸnak sivillerin orman yolundan, güvenli bölge Tuzla’ya ulaÅŸmak için kullandığı güzergahta bulunan Kamenica, ÅŸu ana kadar bulunmuÅŸ en büyük toplu mezar bölgesi olarak ifade ediliyor.
“Mezar vadisi” olarak nitelendirilen Kamenica’da 5 bin soykırım kurbanına ait kemikler bulunurken burada bulunan 2 bin kiÅŸinin kimlik tespiti yapıldı.
Srebrenitsa’nın 15 kilometre uzağındaki Zeleni Jadar’daki toplu mezarda 226 soykırım kurbanının kemiÄŸi bulunurken kentten 55 kilometre uzaklıktaki Kozluk’ta ise 320 kurbana ait kemik kalıntısına ulaşıldı.
Srebrenitsa’da 1995’te yaÅŸanan soykırımından kurtulmak isteyen BoÅŸnak sivillerin orman yolundan, güvenli bölge Tuzla’ya ulaÅŸmak için kullandığı güzergahta bulunan Liplje’de ortaya çıkan toplu mezardan da toplam 305 kurbanın cesedi çıkartıldı.
Srebrenitsa’dan 12 kilometre uzaklıkta bulunan Biljeceva bölgesinde 249 kurbana ait kemik kalıntıları çıkartılırken 218 kurbana ait kemik kalıntılarının bulunduÄŸunu Glogova’daki toplu mezar Srebrenitsa’nın 23 kilometre uzaklığında tespit edildi.
Ravnice (Bosanski Novi) mevkisindeki toplu mezarda 224 kiÅŸiye ulaşılırken Lazete’de ise 146 soykırım kurbanına ait kemik kalıntıları bulundu.
Srebrenitsa’ya 41 kilometre uzaklıktaki Cerska’da 150 ve Sırbistan’ın sınır ÅŸehri Loznica’nın karşısında konumlanan Branjevo’da ise 136 kiÅŸinin kemik kalıntısına ulaşıldı.
Bu yıl topraÄŸa verilecek en genç kurbanın cesedine Liplje’de ulaşıldıSoykırımın 27’nci yıl dönümünde 11 Temmuz’da düzenlenecek anma törenlerinde defnedilecek 50 soykırım kurbanının kemik kalıntılarına aralarında Liplje ve Kamenica’nın da bulunduÄŸu birçok farklı mezarda ulaşıldığı ifade edilirken bir kiÅŸiye ait kemik kalıntısının iki ila üç farklı toplu mezardan çıkartıldığı belirtildi.
Bu yıl topraÄŸa verilecek kurbanların en genci öldürüldüğünde 16 yaşında olan Salim Mustafic olurken kemik kalıntılarına 2006’da Liplje’deki toplu mezarda ulaşıldı.
Öldürüldüğünde 59 yaşında olan Husejin Krdzic de bu yıl toprağa verilecek en yaşlı soykırım kurbanı olarak kayıtlara geçti.
Srebrenitsa’daki soykırımda öldürüldüklerinde 20 yaşında olan ikiz kardeÅŸler Semir ve Samir Hasanovic de bu yıl yan yana topraÄŸa verilecek. Ä°ki kardeÅŸin cesetlerine Liplje ve Kamenica’daki farklı toplu mezarlardan ulaşıldı.
Bu yıl baba Hajdin ile oğlu Sead Hukic de toprağa verilecek soykırım kurbanları arasında.
Srebrenitsa’da ne oldu?Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince iÅŸgal edilmesinin ardından BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil BoÅŸnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için baÅŸlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenle topraÄŸa veriliyor.
Potoçari Anıt Mezarlığı’nda 6 bin 671 soykırım kurbanının mezarı bulunurken bu sayı, 11 Temmuz’da 6 bin 721’e yükselecek.