Empati, bir başkasını gerçekten dinlemek, anlamaya çalışmak ve onun duygularını fark etmektir. Ancak o kişinin duygularına tamamen kapılmak değil, ona eşlik eden bir anlayış sunmaktır. Empati kurarken aşırıya kaçmak, kişinin kendi duygusal dengesini bozmasına neden olabilir. Bir başkasının yaşadıklarını anlamaya çalışırken, kişinin kendi sınırlarını korumasını da gerektirir. Peki, empatiyi en iyi kim sergiliyor?
Bir köpek, sahibinin üzgün olduğunu hissettiğinde yanına sokulup başını dizlerine koyar. Kediler, bir insanın stresini ya da rahatsızlığını sezip ona göre hareket edebilirler. Hastalandığınızda yanınıza kıvrılan bir kedi, sizi yalnız bırakmayan bir dosttan farksızdır. Filler, ölen bir grup üyesinin yasını saatlerce, hatta günlerce tutar. Yunuslar, yaralı bir arkadaşlarını suyun yüzeyinde tutarak hayatta kalmasını sağlar. Bunlar yalnızca içgüdüsel mi? Yoksa hayvanların empati yetisi bizimkinden çok daha güçlü olabilir mi?
İnsanlar empati konusunda neden bu kadar zorlanıyor? Çünkü çoğu zaman hissetmek yerine düşünmeye, hesap yapmaya yönelebiliyoruz. Yardım etmeden önce ‘Bana ne kazandırır?’, ‘Bu kişi daha önce bana nasıl davrandı?’ gibi sorgulamalar içine girebiliyoruz. En sık yaşanabilen örneklerden biri ise kendini üzgün hisseden birinin karşısında hemen çözüm yolu bulmaya çalışmak olabiliyor. Oysa bir köpek, sahibinin kötü gününde yanında olmayı sorgulamaz. Bir kedi, sahibinin endişesini hissedip ona sokularak güven verir. Hayvanlar, empatiyi doğal ve çıkarsız bir şekilde gösterir. İşte bu yüzden, saf ve gerçek bir empati örneği sergiliyorlar.
Bilim de bu gerçeği destekliyor. Viyana Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, köpekler sahiplerinin yüz ifadelerini ve duygusal durumlarını ayırt edebiliyor. Başka bir çalışmada ise, kedilerin sahiplerinin stres seviyelerini algıladığı ve onların daha gergin olduğu durumlarda daha fazla fiziksel temas kurarak rahatlatıcı bir etki sunduğu bulunmuştur. Maymunlar üzerine yapılan deneylerde de bireylerin kendi ödüllerinden vazgeçerek arkadaşlarının acı çekmesini engellemeye çalıştıkları görülmüştür. Peki, biz insanlar bunu ne sıklıkla yapıyoruz?
Belki de asıl mesele, insanın sadece anlaşılmak istemesidir. Beklediği şey tavsiye ya da sohbet değil, yalnızca gerçekten dinlenilmektir. Bazen hiçbir şey söylemeden, sadece yanında olmak iyi bir empati örneği olabilir. Belki de hayvanların bildiği şey budur: anlatmak yerine anlamak.