Mehmet Özbek, Kerkük Türkülerinin Duayeni
Türküler, bir milletin yaşadıkları olayların sonucunda doğan derin duyguların ifadesidir.
Halkın yaşadıkları olaylar karşısındaki en saf en temiz, riyadan uzak, kişisel çıkarlar barındırmayan hislerinin vücut bulmuş şeklidir.
Bu yüzdendir ki dinleyen herkesin ruhuna sızar ve anlatmak istediği duyguyu dinleyenlere yansıtır. Bir ülkenin toprakları hangi duygularla yoğrulmuşsa türküleri de o duygular neticesinde meyve verir.
Aşk, ayrılık, hasret, vatan üzerine yakılmış türküler vardır. Kerkük, Erbil, Telafer, Altunköprü, Tazehurmatu, Yayçılı, Kömbetli,Tuzhurmatu, Kifri, Karatepe ve Türkmeneli’nin dört bir yannında ise bir asırdan beri devam eden ana vatandan ayrılık, dillerini, topraklarını, yaşadıkları kültürü terk etmek istemedikleri için gördükleri baskı ve zulmün ifadesi olan türküler, maniler, hoyratlar vardır.
Türkmeneli’nde hoyrat okuma geleneğine önem verildiği, hoyratların Türkmenlerin, insanlara özellikle de Türkiye ve dünyaya seslerini duyurmak için bir araç olarak kullandığı görülmektedir.
Kerkük türkülerinin duayen ismi Irak Türkleri’nin sesi Şanlıurfa’nın yetiştirdiği tüm Türk Dünyasının yakından tanıdığı Türk’ün Türk bayrağını, türkü bayrağını taşıyan icracı, derlemeci, koro yöneticisi, halk bilimci, akademisyen Mehmet Özbek, ulusal ve uluslararası arenada Türkiye ve Irak Türkleri’nin sesi ve elçisi olmuştur.
Mehmet Özbek ismini bilmeyen yoktur. Mehmet Özbek, pek çok vasfı birlikte taşıyan özel bir şahsiyettir. Özellikle halk müziği tutkunlarının aşina olduğu Mehmet Özbek aynı zamanda klâsik mûsikîmizle ilgilenenlerin de çok yakından bildiği bir addır.
Mehmet Özbek ile tanışan Kerküklü sanatçı rahmetli Abdurrahman Kızılay kısa sürede gerçek bir dayı yeğen olarak Kerkük Türkülerini tüm Türkiye ve dünyaya tanıtmaya çalıştılar. Abdurrahman Kızılay ile Kerkük hoyrat ve türkülerinden oluşan bantlar doldurup bunların Türkiye’deki radyolarda, yurtdışında ve Türk Dünyasında okunmasını sağladılar. Mehmet Özbek ile ortaklaşa yaptığı “Türkülerin Dilinden”, “Mumu Kimin Yanan Kerkük” adlı müzik albümleri ile Türkiye’de büyük ilgi topladı. 40 yıl beraber olduğu arkadaşı ve dostu Abdurrahman Kızılay ile beraber hazırladıkları “Kerkük Türküleri”ni ah bir dinleseniz? Kerkük hoyratlarının Kerkük’ün bir asırdan beri devam eden içerisinde zulüm, hasret, feryat, acı, yalnızlık gibi hislerle örülmüş siyasi meselelerin Kerkük hoyrat ve türkülerine nasıl yansıdığını, adeta bir ateş çemberi içinde yanan Irak Türklüğünün acı feryadı olup dinleyenleri de bu ateşten haberdar ediyordu.
Duayen sanatçı Mehmet Özbek: “Irak Türkmenleri’ne karşı yaklaşık altımış yıldır sempati besliyorum ve Türkmenleri kardeşim gibi görüyorum. Irak Türkmenleri Urfa’ya daha yakın olmakla birlikte hem Urfa hem de Elazığ Türkülerini çok sevmektedirler. Elazığ Türkülerini adeta kendi türküleri gibi okumaktadırlar. Bu türkülerin büyük bir kısmı TRT Repertuarında da vardır. Kerkük Türküsü olarak çalan eserleri dinlediğinizde bu eserlerin Urfa Türküsü olduğu hissine kapılırsınız. Her ne kadar ağız farklılıkları olsa da onların Anadolu’ya olan bir hasretleri var. Bu hasretlerini türkülerinde görürsünüz. Çünkü onlar yıllar yılı Anadolu’ya bir baba gözüyle bakmışlardır. Beni 2004 yılında Türkmen Kurultayı için Kerkük’e davet etmişlerdi. Oraya gittiğimde Türkmenlerin bir acz içinde olduğunu gördüm. Bir taraftan dış güçlerin ve Kürtlerin baskısı diğer taraftan Amerikan Askerleri’nin varlığının yaratığı baskı var. Amerikan Askerleri’nin bu topraklarda bu kadar rahat dolaşması sanki kendi toprağımda dolaşıyorlarmış gibi zoruma gitti. Amerikan askerlerinin baskıcı bir komutan edasıyla şehirde dolaşmaları ve halka son derece kaba davranmaları çok zoruma gitmişti.”
Mehmet Özbek, yıllardan beri Irak Türklerinin yaşadığı hayatı ve yaşadıkları zulmü Anadolu ve dünyaya anlatmayı misyon edindi. Irak Türklerinin çektiği zulmün o denli etkisinde kalmıştır ki, bu zulmü bir de kendi yazdığı sözlerle ve yaptığı besteyle “Mum Kimin Yanan Kerkük” ağıtında haykırmıştır.
“Mehmet Özbek Türk kültürüne sunulmuş bir amağandır”
Gazeteci, yazar, şair Mevlüt Uluğtekin Yılmaz: “Mehmet Özbek, Türk Kültürü’ne Güneydoğu’nun bir armağanı. O nedenledir ki Barak havalarını, Hoyratlar’ı, Kerkük Türküleri’ni güzellik doruğunda seslendirir. Eğitimi ise bu ülkede yüksek eğitim neyse, onu yapmıştır… Şunu demek istiyorum; Türk ulusunun ortak değerlerini dile getirenlerin ‘doğduğu yer’ Türk ulusunun sinesidir! O insanların eğitimi ise, bence, çağını ‘aşan’ düzeydedir. İşte sevgili dostum Dr. Mehmet Özbek de böyledir!”
Kerkük Vakfı’nın kurucusu ve başkanı, diplomat ve yazar rahmetli İzzettin Kerkük: “1965 yılından itibaren yurt dışında görevlere tayinim dolayısıyla Ankara’dan bazen yıllarca uzaklaşmaya başlamıştım. Fakat Ankara’ya her dönüşümde Kızılay’la buluşup ondan hoyratlarımızı dinler hasret giderirdik. Bir seferinde kıymetli dostumuz üstad Mehmet Özbek’in de hazır bulunduğu bir aile toplantısında bir araya gelmiştik. Bu toplantıda aziz kardeşimiz Özbek’le tanışmamıza vesile olmuştu. Aslen Urfalı olan Mehmet Özbek o gece bize kendi elleri ile çiğ köfte yapmıştı. Toplantıda değerli eski Urfa milletvekili Osman Doğan da bulunmuştu. Bilindiği üzere Kerkük ile Urfa “dayı-yeğen” olup lehçeleri, örf ve adetleri, müzikleri ve yemek kültürleri, adeta bir elmanın iki yarısı gibi birbirine çok yakındır. O tarihten sonra Abdurrahman Kızılay ile Mehmet Özbek adeta ikiz kardeşler gibi birbirlerinden ayrılmadılar. Televizyon programlarında ve özel konserlerinde hep beraber oldular. Bu sanat yolculukları 40 yıl kadar devam etmiştir. Ta ki Kızılay’ın ani vefatına değin.”
Prof. Dr. Suphi Saatçi: “Onun sesini ilk kez TRT İstanbul radyosundan duymuştum. Kerkük’ten okuduğu Mazan hoyratı ve yine Kerkük’ten seslendirdiği “Elinde ayağında Acem kınası” türküsü ile hepimizi kendine bağlayan bir ses… Okuyuşu, tavrı, edası, vurguları ile o, bizden, içimizden biri idi. Türkiye’nin her yöresinin müzik yapısını inceleyen, Anadolu’nun en ücra yörelerindeki mahallî sanatçılara kadar uzanarak, Türk halk müziğinin yapısını anlamaya çalışan bir bilim insanı titizliğiyle eserler ortaya koymuş bir otorite ve bir hoca olmuştur. Halk müziğinin yöresel icra tekniklerini ve bölgelere özgü enstrümanları da repertuarına alarak icra geleneğimizi zenginleştirmiştir. Özbek’in en çok takdir edilmesi gereken yanı da, temsil ettiği alanda dik duruş sağlamasıdır. Halk müziği alanında hatır ve gönüle, ucuzluğa ve bayağılıklara yer vermeyen ve objektif kriterleri elden bırakmayan Özbek’e, belki incinenler olmuştur. Ancak geriye baktığımızda Özbek haklı çıkmıştır. Hiçbir zaman popülizme iltifat etmeyen soylu duruşu ile Özbek, genç kuşaklara örnek olmuştur. Sahip olduğu şahsiyet, takındığı vatansever bakış ve bütün bir Türk Dünyasının ezgilerini geniş ufukla kucaklayışı, ona büyük bir düzey kazandırmıştır. Sanat yürüyüşünün altımışıncı yılını dolduran Özbek, geride leke bırakmayan, başı dik ve alnı ak bir ömür sürmüştür. Bundan sonra da asude ve mutlu bir hayat sürmesini dilediğimiz Özbek’e saygı ve sevgiler sunuyoruz.”
“Mehmet Özbek birden fazla vasfı üzerinde taşıyan bir şahsiyet”
Halk müziğini de içine alan folklor konusunun bir bilim disiplini içinde ele alınarak incelenmesinin geçmişi Türkiye de henüz bir yüzyılı bulmamıştır. Türk halk müziğinin bir yandan icracısı olup bir yandan da onu derleyen, bilimsel metotlarla inceleyerek sonuçlar çıkaran araştırmacı sanatçıların sayısı ise pek azdır. Halk türkülerimizin önemine inanan, gerekli mesleki bilgi ve kültür formasyonuna sahip araştırmacı sanatçılarımızdan biri de Mehmet Özbek’tir. Halk müziğiyle ilgili teorik ve pratik çalışmalarını uzun yıllar ses sanatçısı ve koro şefi olarak Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ve Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi devlet kumullarında gerçekleştiren; günümüzde çok revaçta olan sahne sanatçılığını benimsemediğinden Mehmet Özbek’i
şöhreti daha çok gerçek halk müziği sevenlerle bilim çevrelerinde yaygınlık kazanmıştır.
Günümüz toplumunda bazı insanların üstün meziyetlere sahip olduklarını görür gıpta ederiz. Ancak birden fazla meziyeti üzerinde toplamış insanların sayısı bir hayli nadirdir. Halk müziği sanatçısı, okuyucusu, derleyicisi, müzkoloğ Mehmet Özbek birden fazla vasfı üzerinde taşıyan yegane insanlardandır. Gerek memleket, gerekse ülke sathında haklı bir üne sahip, sanatçı kimliğinden ziyade, efendiliği, dürüstlüğü, yardımseverliği, müziği hep ön sıralarda olmuştur. Mehmet Özbek bütün yaşamı boyunca hiçbir zaman şan, şöhret olmak gibi bir kaygı taşımamış, bilakis, sanata sanatçıya hep rehber olmuş objektif yaklaşımlar sergilemiştir. Herşeyin en iyisini en güzelini sanatçı dostları ve hemşerileriyle paylaşmayı bilmiştir.Mehmet Özbek sadece yurt içinde değil, yurt dışında da tanınan ve Türk folklorunu tanıtmayı amaçlayan bir sanatçıdır. Ülkemizin folklorünü, edebiyatını dünyanın öteki ucuna götürmüştür, ülkemizin gurur kaynağı olmuştur.
Başta da dediğimiz gibi Mehmet Özbek üstün vasıfları üzerinde taşıyan birisidir. Mehmet Özbek, bizlere folkloru yalnızca duygusal yönü ile görme ve gösterme zamanının geçtiğini göstermiş, folklor araştırmalarında insan kaynağının da araştırılması ve aydınlatılmasının, folklor ürünün derlenmesi kadar önemli olduğunu belirtmiştir.
Mehmet Özbek, Türkiye ve Türk Dünyasının ender bulunan sanatçılarından biridir. Halk tarafından çok sevilen ve sayılan bir sanatçıdır. İcra ettiği eserleri ve derleme çalışmalarıyla seçkin bir kültür mirası oluşturan Mehmet Özbek, gönüllerde müstesna bir yer edinmiştir. Irak Türkleri’nin hoyrat ve türkülerinin tüm dünyada tanıtılmasını ve sevilmesini sağlayarak, Türkmen kültürünün yaşatılmasına büyük katkıları Irak Türkleri tarafından her zaman hatırlanacak ve saygıyla yâd edilecektir. Değerli sanatçımıza bu katkılarından dolayı minnettarız, ayrıca kendisine ve ailesine sağlık dolu uzun bir ömür dileriz.
Irak Türkmen Gazeteciler Cemiyeti Dış İlişkiler Sorumlusu Dr. Kürşat Çavuşoğlu