TARİHÇİ CHRISTIAN RATHMER İLE TÜRGEM SALONUNDA LÜBECK’IN SAKLI TARİHİNİ KONUŞTUK!
Lübeck Endüstri Müzesi müdürü Christian Rathmer, 26 Kasım 2022 günü müzede benim de katıldığım ve 6 kişi olduğumuz Lübeck’in 1939-1945 yılları içinde geçen zamanda, II. Dünya Savaşında, yaşananların ve Alman ordularının, d.d. Hittler’in işgal etmiş olduğu Doğu ve hatta Batı Avrupa ülkelerinden Lübeck’e getirilip savunda, d.d. silah sanayinde çalıştırılmış 21 bin köle işçi ile ilgili bir sunum yapmıştı.
Bu insanlar, nasıl çalıştırıldılar, nasıl bir yaşam sürdüler? Ne acılar yaşadılar?
Zorla çalıştırıldıkları o dönemin Almanya savunma, silah sanayinde katkıları ne idi?
Tarihçi Christian Rathmer, Lübeck’in saklı kalmış tarihini araştırmak içim 1995 yılında Münster bölgesinden Lübeck’e taşınmış olduğu gibi, dönemin Lübeck Belediye Başkanı Michael Bouteiller’in (SPD) teşvik ve desteği İle 1997 yılında; “Lübeck’de Köle İşçiler” konulu bir sergi açmıştı.
Bu serginin, bazı kişi ve organlar tarafından desteklenmemiş, duyurusu yapılmamış olduğunu da biliyorduk.
Tabii ki bu sergiden her Lübeckli’nin bilgisi olmadığı gibi, pek çok Lübeckli bu sergiyi ziyaret de etmemişti.
II. Dünya Savaşında, Almanya tarafından işgal edilen Doğu ve Batı Avrupa ülkelerinde seçilen kentlere, Almanya’nın büyük kent belediye başkanları yüksek komserlik makamları İle hizalarınd olan o bölgeleri yönetmek için, silahlı paramiliter güçlerle yönetim makamlarını oralara taşımışlar.
Bremen Belediyesi Amsterdam’dan, Lübeck Belediyesi Riga’dan bölgeyi yönetmek için makamlarını kadroları ve paramiliter kadrolarla İle oralara yerleşmişler.
Lübeck’in yeni Belediye Başkanı Jan Lindenau (SPD) 21 Ağustos 2021 günü Riga şehrinde, Almanya’dan sınır dışı edilen ve katledilen 50 bin Yahudiyi anıp, anıtı ziyaret etmiştir.
Tarihçi Christian Rathmer, izlerini sürdüğü ve hayatta kalmış bu köle işçilerin bazıları İle Batı Ukrayna’da yaptığı söyleşilerin de yer aldığı kitabını bana da imzalamış olduğu gibi, ben de Lübeck’te yaşayan bir yabancı olarak, kendimi Lübeck’in saklanmış tarihini öğrenmenin heyecanına kaptırdığım. Konuyu da bu denli önemsemiş bulunuyorum.
Bu sunum üzerine yazdığım bir yazıyının, kamu oyuna yanlış yansımaması, d.d. eksik yayınlanmaması için, gözden geçirmesini rica edip, tarihçi Christian Rathmer’in kendisine göndermiştim.
Bugün (13.12.2022) tarihçi Christian Rathmer ile TÜRGEM salonunda 3 saat 35 dakika süren bir görüşme ve söyleşi yaptık ve kendisine gözden geçirmesi için göndermiş olduğum yazıma el yazısı İle bazı değişiklik ve ilaveler yapmış olduğu gibi, yazımı bana teslim etti.
Yerli halkının pek çoğunun bile Lübeck ile ilgili bilmediği tarihin derinliklerine inen tarihçi Christian Rathmer’i dinlerken, not aldığım 6 sayfa bilgiler ile bilgi dağarcığımı zenginleştirmiş oldum.
Oldum olmasına da; acaba her şeyi bilip öğrenmek iyi bir şey midir?
Bilmem! Aslında bu bile tartışılır!
Tarihçi Christian Rathmer ile Göçleri de konuştuk.
Sadece, II. Dünya Savaşı sonunda Alman sanayiinin tekrar ayağa kaldırılması için, 1950’li yıllarda başlayarak İtalya, Yunanistan, Yugoslavya, İspanya, Portekiz, Tunus’tan ve 1961 yılında da Türkiye’den getirilen Misafir İşçiler ile ilgili politikalar dışında, tarihin derinliklerine inip, Büyük Göçler ile bugün bilinen milletlerin nerelerden ve nasıl göç ettiklerini? Dönemlerinde yaşanan tarihsel sosyopolitik ve doğa şartlarının getirdiği ekonomik nedenleri üzerinde de durduk.
Bugün Avrupa diye adlandırılan kıt’a bölgenin, ilk Avrupa olmadığını, ilk Avrupa’nın Roma imparatorluğunun sınırları içinde olup, (M.S.)
5. YY’a kadar Ortadoğu’dan başlayarak Batı Anadolu, Güney ve Batı Avrupa İle Kuzey Afrika’yı da içine almış olduğunu öğrenmiş bulunuyoruz.
TÜRGEM salonuna girdiğinde tarihçi Christian Rathmer, şöyle bir sağa sola bakındıktan sonra: “Burası bir panayır çarşısı gibi” demekten kendini alamadı.
Aslında bu yanlış bir tesbit değildi. Zira, bu 25 (yirmibeş) m2 alan içine sığdığımız çalışma alanı içinde, her başvuruda bulunup yardım isteyene vereceğimiz bilgileri içeren dosyalarımız, bilgi birikimimiz ve dostça dayanışma anlayışımız var.
Bu işlerin çarşı ve pazarında veya bazı mekanlarda bu yardımlar ve bilgiler bir ücret karşılığında sunulurken, TÜRGEM’de ücretsiz ve yürek dolusu bir sevgi ile sunuluyor.
Tarihçi Christian Rathmer ile 4 saate yakın süren görüşmemizi sonlandırmadan TÜRGEM’in 2023 Yılı Çalışma Programı içinde, bir sosyolog ve felsefecinin de konuşmacı olacağı ve başlık adını da burada belirlediğimiz bir konferansı düzenleme konusunda anlaşarak, vedalaştık.
Remzi Uysal
Lübeck, 13.12.2022