UNUTKANLIK VE DEMANS
Prof. Dr. Kaynak Selekler
Unutkanlık günümüzde, genç yaşlı herkesin sorunu. Unutkanlık yaşlanmanın yaygın bir belirtisi olabilir, ancak mutlaka demansın bir uyarı işareti değildir, Günlük işleri yapmayı etkilemiyorsa sorun yok. Diğer yandan az önce duyduğu şeyleri unutmak, aynı soruyu defalarca sormak bunamanın işaretleri olabilir.
Bazen doğru kelimeyi bulmakta zorlanmak normaldir ya da bir kelime yanlış şekilde kullanılabilir. Bunun için endişelenmeye gerek yok. Ancak Alzheimer hastalığı olan kişiler genellikle konuşma veya yazmada ciddi sorun yaşarlar. İyi tanıdıkları birinin adını hatırlamakta zorlanabilirler.
Araba kullanmak, yol bulmak ve sevilen oyunları oynamak gibi alışkın olunan düzenli aktiviteleri yaparken sorun yaşanıyorsa, bu daha ciddi bir hafıza sorununun işareti olabilir. Alışveriş merkezi veya bir dükkândan çıkıp ”Şimdi arabamı nerede bıraktım?” diye düşünebilirsiniz. Arada bir, nereye park edildiğinin unutulması normaldir. Bu durum sürekli tekrarlıyorsa demansın bir uyarı işareti olabilir.
Anahtarlar veya gözlük gibi bir şeyin nereye koyulduğu unutulduğunda, çoğu zaman geriye dönüp bulunabilmelidir. Eğer onlar bulanamazsa, bu bir hafıza sorununun ortak işaretidir.
Sabahları “Bugün günlerden ne?” sorusunun cevabını bulmak çok uzun sürmez. Ancak sık sık tarihler, mevsimler unutuluyorsa, bu da gerçek hafıza sorununun başka bir işaretidir.
Bir odaya girildiğinde ne yapılacağı hatırlanmıyorsa, bunun için endişelenmeye gerek yok. Herkesin başına gelir. Ancak Alzheimer hastalığı olan kişiler bazen nerede olduklarını unuturlar ya da kendilerini bir yerlerde bulurlar ve oraya nasıl geldiklerini hatırlamazlar.
Normal yaşlanma belirtileri:
Örneğin, birçok kişi yaşlandıkça aşağıdaki olasılıkların daha fazla olduğunu fark eder:
İyi tanımadıkları kişilerin isimlerini unutmak.
Yeni bilgileri eskisi kadar çabuk öğrenmekte zorluk çekmek.
Anahtar veya bardak gibi eşyaları yanlış yere koymak.
Ara sıra randevuyu veya doğum gününü kaçırmak.
Bir konuşma sırasında doğru kelimeyi bulamamak.
Uygulamalar ve akıllı cihazlar gibi yeni teknolojilerle mücadele etmek.
Bazı şeyleri derinlemesine düşünmek için biraz daha uzun zaman harcamak.
Çoğu insan için bunlar demansın erken belirtileri değildir.
Demans belirtileri
Demans bir grup semptomdur. Beyne zarar veren farklı hastalıklardan kaynaklanır.
Demans belirtileri başlangıçta az olabilir, ancak zamanla kötüleşir ve şunları içerir:
Hafıza kaybı,
Dikkat bozukluğu
Lisan bozukluğu.
Yer, kişi, mekân karmaşası
Yargılama, plan yapma, karar vermede zorluk.
Davranış değişiklikleri ve psikolojik sorunlar.
Demans tanısı yalnızca kalifiye bir sağlık uzmanı tarafından konulabilir.
Sağlıklı kalmak, hafıza ve zihinsel becerilerdeki değişikliklere daha iyi başa çıkmak için yardımcı olabilecek çeşitli teknikler vardır. İşte bazı ipuçları:
Yeni bir yetenek öğrenin.
Günlük bir rutini takip edin.
Görevleri planlayın, yapılacaklar listeleri yapın ve takvimler ve notlar gibi hafıza araçlarını kullanın.
Cüzdanınızı veya çantanızı, anahtarlarınızı, telefonunuzu ve gözlüklerinizi her gün aynı yere koyun.
Hem zihninize hem de bedeninize yardımcı olabilecek aktivitelere katılın.
Topluluğunuzda, okulda veya ibadet yerinizde gönüllü olun.
Arkadaşlarınızla ve ailenizle vakit geçirin.
Yeterince uyuyun. Genellikle her gece yedi ila sekiz saat uyuyun.
Egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin.
Yüksek kan basıncını önleyin veya kontrol edin.
Sigara ve Alkolden kaçının.
Haftalarca depresyonda hissediyorsanız yardım alın.
,
Normal signs of ageing
People often forget things more as they get older. Most often this is a normal sign of ageing. Generally, if a problem is mildly annoying but doesn’t affect your ability to do things in everyday life, then it’s unlikely to be a sign of dementia.
For example, many people find as they get older that they are more likely to:
forget the names of people they don’t know well
have difficulty taking in new information as quickly they used to
misplace items, such as keys or glasses, around the house
miss the occasional appointment or birthday
not be able to find the right word during a conversation
struggle with new technology, such as apps and smart devices
need to take a bit longer to think things through
Symptoms of dementia
Dementia is a group of symptoms. It’s caused by different diseases that damage the brain.
The symptoms of dementia may be small to start with, but get worse over time and include:
memory loss
confusion and needing help with daily tasks
problems with language and understanding
changes in behaviour
The difference between normal ageing and dementia
These tables show the main symptoms of the most common types of dementia, which are Alzheimer’s disease and vascular dementia. People with these conditions are likely to have at least some of these symptoms, although they may not have all of them.
Less common types of dementia, like dementia with Lewy bodies (DLB) and frontotemporal dementia (FTD), may share some of these symptoms. However, their main symptoms are different and are not shown in these tables.
The changes in the tables below may also be caused by other health conditions. For this reason, it’s important not to use these tables to try to diagnose dementia in yourself or someone else.
Dementia can only be diagnosed by a qualified health professional.